امروزه در دنیایی زندگی می‌کنیم که در کارخانه‌ها و صنایع حتماً از الکتروموتور استفاده می‌شود. الکتروموتورها برای به حداکثر رساندن بازده کسب‌وکار به‌کار می‌روند؛ اما دانستن نکات فنی و نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتورها بحثی دیگری است که از اهمیت زیادی برخوردار نیز است. الکتروموتورها به دلایل مختلفی امکان دارد که کار نکنند و خراب شدن آن‌ها ضرر و هزینه اضافی برای ما به دنبال دارد.
تقریباً تمام تجهیزات الکتریکی مانند الکتوموتور‌ها نیاز به بررسی مداوم و نگهداری برنامه‌ریزی‌شده دارند. بررسی‌ها و نگهداری‌های دوره‌ای از الکتروموتور، مقدمات شناسایی مشکلات احتمالی را فراهم کرده و از آسیب دیدن آن جلوگیری می‌کنند. در این مقاله می‌خواهیم نکات نگهداری الکتروموتور را با شما در میان بگذاریم.
الکتروموتور چیست؟
الکتروموتورها که به آن‌ها موتور‌های الکترونیکی نیز می‌گویند، ماشینی هستند که کارشان تبدیل انرژی الکتریکی به مکانیکی است. موتور‌های الکتریکی اکثرا دوار هستند؛ اما به‌صورت خطی نیز دیده می‌شوند. الکتروموتورهای دوار از دو بخش محرک (استاتور) و متحرک ( روتور) ساخته شده‌اند. برای یادگیری نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور ابتدا باید اجزای تشکیل‌دهنده آن را بشناسیم. موتور‌های الکتریکی ساده از 6 بخش تشکیل شده‌اند:
- آرمیچر
- زغال هادی
- سوئیچ تغییر‌دهنده جهت برق
- محور
- آهنربا
- منبع برق DC
الکتروموتورها آلودگی نداشته و از مزایایی نظیر سرعت ثابت و عملکرد بالا بهره‌مندند. این دستگاه‌ها به خنک‌کننده و تهویه خارجی نیاز ندارند. اگر از الکتروموتورها نگهداری مناسبی صورت نگیرد، ممکن است غیرقابل تعمیر شده و نیازمند تعویض شوند.
این موضوع هزینه‌های یک شرکت را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود زمان توقف خط تولید افزایش و بهره‌وری کاهش یابد. نگهداری الکتروموتورها اصلاً کار سختی نیست و با داشتن چک لیست بررسی دوره‌ای می‌توانید این کار را انجام دهید.
نکات نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور
نکاتی که باید در نگهداری الکتروموتور رعایت کنید را برای شما جمع‌آوری کرده‌ایم، این نکات به شرح زیر هستند:
روغنکاری الکتروموتور
روغنکاری یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش عمر بلبرینگ‌ها است. می‌توانید با استفاده از روغن و گریس، روغنکاری موتور‌های الکتریکی را انجام دهید. توجه داشته باشید که زیاد روغنکاری کردن برای الکتروموتور خوب نیست.
اگر بیش از حد این کار را انجام دهید، سرعت اتلاف گرمای ایجاد شده توسط بلبرینگ‌ها کم می‌شود. در این صورت گرمای الکتروموتور زیاد شده و باعث آسیب دیدن و کاهش عمر بلبرینگ‌ها خواهد شد؛ اما هیچ‌کدام از این مشکلات می‌تواند رخ ندهد، اگر نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتورها را بدانید و به آن عمل کنید.
به طور میانگین بعد از هر 250 ساعت که الکتروموتور کار کرد، وضعیت روغنکاری گیربکس‌ها و بلبرینگ‌ها را طبق چک لیست چکینگ الکتروموتور بررسی کرده و طبق دستورالعمل آن‌ها را در صورت نیاز روغنکاری کنید.
الکتروموتورها را از ارتعاشات بیش از حد دور کنید
تمام الکتروموتورها وقتی روشن باشند کمی لرزش دارند؛ اما اگر این ارتعاشات بیش از حد باشد برای دستگاه بسیار مضر است، چون در این هنگام یاتاقان‌ها نیز می‌لرزند و روغن یا گیریس از الکتروموتور خارج می‌شود؛ سپس بین یاتاقان‌ها و سطوح فلزی الکتروموتور اصطکاک ایجاد خواهد شد. پس سعی کنید حتماً الکتروموتور را از ارتعاشات و لرزش زیاد ابزار دیگری که کار می‌کند، دور نگه دارید.
یکی از راه‌های نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور رفع کردن کردن لرزش است که برای آن می‌توانید مشکلات مکانیکی مانند ناهماهنگی بلبرینگ‌ها، یاتاقان‌های فرسوده، ناترازی و کشش بیش از حد تسمه یا زنجیر متصل به دستگاه را بررسی و در صورت وجود مشکل آن را تعمیر کنید.
کنترل رطوبت
میزان آسیب‌پذیری الکتروموتورها به میزانی که کار کرده است بستگی دارد. اگر موتور الکتریکی برای مدت زیادی کار نکرده، ممکن است در قسمت‌های داخلی آن رطوبت جمع شده باشد. رطوبت باعث می‌شود تجهیزات داخلی زنگ بزند. برای نگهداری الکتروموتور و جلوگیری از بروز این مشکل می‌توانید گریس کاری کنید؛ همچنین می‌توانید در هنگام مونتاژ کردن، از مواد ضد زنگ‌زدگی استفاده کنید.
تهیه چک لیست بازرسی الکتروموتور
هر زمانی که برای الکتروموتور کاری انجام می‌دهید مانند سرویس کردن دستگاه، تاریخ آن را در چک لیست ثبت کنید. این کار مانع سرویس‌های اضافی خواهد شد و دیگر نیاز نیست هزینه‌های اضافی برای این اقدام پرداخت کنید. چنین اقدامی از نکات مهم نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور است. حتما تمام موارد مانند زمان تعویض یاتاقان‌ها، زمان تنظیم تسمه، زمان روغن کاری و… را در لیست ثبت کنید.
دائماً بلبرینگ‌ها را سرویس کنید
اگر می‌خواهید از فرسایش بلبرینگ‌ها جلوگیری شود، ابتدا هم‌تراز بودن الکتروموتور را چک کنید و سپس دمای کاری دستگاه را به حد استاندارد برسانید؛ همچنین حتماً از بلبرینگ‌های خوب و باکیفیت استفاده کنید، زیرا اگر بلبرینگ‌های بی‌کیفیت را به کار ببرید شاید هزینه کمی برای آن‌ها در ابتدا بپردازید؛ اما به سرعت خراب می‌شوند و شما مجبور به پرداخت مجدد هزینه تعمیر یا تعویض خواهید شد.
پیوسته روتور و استاتور را بررسی کنید
روتور و استاتور قلب الکتروموتور هستند؛ موتور الکتریکی بدون روتور و استاتور هیچ کارایی ندارد. در زمان‌های مختلف فاصله قطری و طولی روتور و استاتور را اندازه گرفته و با دستورالعمل کارخانه سازنده آن نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور را یاد بگیرید.
اتصالات الکتروموتور را بررسی کنید
اتصالات الکتریکی الکتروموتور حتماً باید سفت بسته شده باشد. اگر پیچ‌ها حرکت کنند، باعث باز شدن اتصالات می‌شوند. فیوز‌ها، اتصالات کابل‌ها، کنداکتور‌ها و مدارشکن‌ها معمولاً قطعاتی هستند که بیشتر در معرض شل و باز شدن هستند، پس دائماً آن‌ها را چک کنید.
تعادل میان ولتاژ و جریان باید برقرار باشد
عدم تعادل ولتاژ باعث عدم تعادل جریان می‌شود. این اتفاق مشکلاتی مثل لرزش، گشتاور ضربانی و افزایش دمای بیش از حد سیم پیچ و کاهش عمر و راندمان الکتروموتور را به‌دنبال دارد.
کم و زیاد بودن ولتاژ چک شود
از دیگر نکات نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور این است که بدانید فرسودگی عایق‌های استاتور موتور به خاطر کم و زیاد بودن ولتاژ اتفاق می‌افتد؛ همچنین کم بودن ولتاژ باعث افزایش دما، داشتن لغزش بیشتر، تولید گشتاور کمتر و در نهایت کاهش طول عمر دستگاه می‌شود.
نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتورهای پمپ آب
اگر در حفظ و سالم نگهداشتن پمپ آب کوشا باشید، این محصول سال‌ها می‌تواند برای شما کار کند. یکی از قطعات پمپ ها، الکتروموتور است. تفاوتی ندارد که از پمپ صنعتی یا خانگی استفاده می‌کنید. نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور پمپ آب به شرح زیر است:
- الکتروموتور پمپ آب را از یخ زدگی دور کنید. بهترین راهکار برای جلوگیری از آن عایق‌کاری پمپ و اجزای آن است.
- پمپ بدون آب را روشن نکنید. در صورت روشن کردن پمپ بدون آب قطعه‌ای به نام مکانیکال آسیب می‌بیند.
- پمپ آب را در بازه‌های مختلف روغنکاری کنید. مخصوصا اگر دما بالا است و عایق کاری انجام شده است برای نگهداری الکتروموتور در بازه‌های مناسب با گریس یا روغن مخصوص، روغنکاری انجام دهید. بهتر است برای این کار از چک لیست بازرسی الکتروموتور کمک بگیرید.
- نحوه نگهداری و سرویس الکتروموتور آب این گونه است که هر شش ماه یکبار هواگیری پمپ آب باید انجام شود وگرنه پمپ توانایی پمپاژ کردن را ازدست می‌دهد و بدون استفاده می‌شود.
- خازن پمپ آب را در هر دوره چک کنید. اگر خازن‌ها ایراد پیدا کنند، پمپ آب به خوبی کار نمی‌کند؛ پس هر شش ماه یک بار خازن‌ها را چک و بررسی کنید.
- پمپ آب باید به‌صورت صحیح نصب شود. هنگام نصب پمپ باید به نکات مختلفی توجه کرد. پمپ آب باید در یک سطح صاف نصب شود و هیچ شیبی نداشته باشد.
پیروی از این مراحل و دستورات قطعا عمر مفید الکتروموتور پمپ آب را افزایش خواهد داد.
مرور نهایی بر نگهداری و مراقبت از موتور الکتریکی
در این مقاله با بررسی شرایط مراقبت و بررسی‌های دوره‌ای الکتروموتور همراه شما بودیم. امیدواریم موارد بیان شده برای شما کاربردی واقع شده باشد و با استفاده از آن‌ها به خوبی از این قطعه صنعتی بهره ببرید. در بخش کامنت‌ها پاسخگوی سوالات و نظرات شما هستیم. با بررسی گام به گام چک لیست بازرسی الکتروموتور سعی کردیم اطلاعات کاملی در این رابطه به شما بدهیم.